Jeroboam I, syn Nebata - był on pierwszym królem Izraela i należy go odróżnić od Jeroboama II, który był jednym z ostatnich królów Izraela. Jeroboam II był prawnukiem Jehu. Kiedyś pewnie o nim też nagram osobny odcinek. Dziś skupmy się na Jeroboamie I, który w Biblii jest określany jako Jeroboam syn Nebata.

Nie wiemy wiele o jego dzieciństwie. W 1 Królów 11:26 czytamy o nim, że był synem Nebata oraz, że pochodził z plemienia Efraima z miasta Cereda. Nie wiadomo, gdzie leżało owo miasto, ale w innym miejscu księgi 1 Królewskiej (7:46) wspomniano, że tam król Salomon kazał odlewać miedziane przedmioty do świątyni.

O matce Jeroboama powiedziano, że była wdową. Tak więc Jeroboam być może w młodym wieku stracił ojca i był wychowywany przez matkę. Z tego powodu na jego barki spadło utrzymanie domu. Biblia mówi, że był bardzo pracowity.

Jeżeli Cereda, z której pochodził Jeroboam to była ta sama Cereda, w której Salomon odlewał rzeczy do budowanej świątyni to być może tam się spotkali. W 1 Królów 11:28 czytamy, że Jeroboam był pracowity, co zauważył król Salomon i ustanowił go nad wszystkimi robotnikami z domu Józefa. Z domu Józefa pochodziły dwa plemiona, bo Efraima i Manassesa.

Gdy po jakimś czasie wychodził z Jerozolimy. Był tam być może po rozkazy od króla Salomona spotkał na drodze proroka Achijasza. Ten prorok rozdarł swoje nowe szaty na 12 części i powiedział Jeroboamowi, że dla niego jest 10 z nich. Gdy król Salomon ustanawiał Jeroboama na kierownika robót w plemionach Efraima i Manassesa był chyba jeszcze monoteistą czyli oddawał cześć tylko Bogu Biblii, jednak w momencie gdy prorok Achijasz oferował Jeroboamowi 10 plemion - Salomon był już politeistą czyli oddawał cześć także bogom sąsiednich narodów. Między innymi wtedy przyszedł do Izraela także kult Asztarte. Prorok więc wyjaśnił Jeroboamowi, że ród Salomona straci te 10 plemion z powodu odejścia od czczenia jedynego Boga.

Biblia mówi, że prorok Achijasz powiedział to Jeroboamowi na osobności. W jakiś jednak sposób król Salomon się o tym dowiedział i Jeroboam musiał uciekać. Uciekł aż do Egiptu, gdzie przyjął go faraon Sziszak. Jeroboam mieszkał tam do śmierci Salomona. W Biblii imię faraona oddano jako Sziszak, ale źródła egipskie mówią o nim jako o faraonie Szeszonku I.

Po śmierci Salomona Jeroboam wrócił do Izraela i wraz z ludem prosił Rechoboama, aby ulżył ciężkiej pracy jaką nałożył na lud król Salomon. Przypomnijmy, że Jeroboam był takim nadzorcą lub kierownikiem nad wszystkimi ludźmi z plemion Józefa do prac przymusowych. Salomon bardzo dużo budował i zmuszał ludzi do pracy przy tych budowach. Teraz Jeroboam i lud proszą jego następcę aby złagodził te rzeczy i ulżył ich pracy. Rechoboam się jednak nie zgadza. Lud ukamienował nadzorcę nad tymi przymusowymi pracami i wybrał na swojego króla Jeroboama. Został on królem 10 plemion. Przy Rechoboamie zostały tylko 2 z 12 plemion.

Król Rechoboam postanowił odzyskać władzę nad zbuntowanymi plemionami. Zebrał więc wojowników ze swoich dwóch plemion. Tymi plemionami była Juda i Beniamin. Taki bunt nie był czymś niezwykłym. Za czasów Dawida zbuntował się jego syn Absalom, a gdy upadł bunt Absaloma zbuntowały się inne plemiona Izraela pod przywództwem Szeby. Dawid wysłał jednak wojsko, zabił Szebę i wszystko wróciło do porządku. Być może Rechoboam spodziewał się czegoś takiego i teraz. Jednak wystąpił inny prorok, który powiedział, że ta sprawa jest od Boga i zabronił wojny pomiędzy Rechoboamem oraz Jeroboamem.

Od tego momentu można chyba liczyć podział Izraela na dwa królestwa. Królestwo południowe było rządzone przez potomków Dawida i Salomona. Składało się z dwóch plemion Judy i Beniamina i często jest określano jako królestwo Judy albo po prostu Juda. Północne królestwo było rządzone przez kilka dynastii z których pierwszą była oczywiście dynastia Jeroboama. To królestwo jest określane jako królestwo Izraela albo krótko Izrael.

Nie dochodzi więc do wojny między Izraelem, a Judą. Jeroboam rozbudował Szechem i Penuel. Ta rozbudowa to prawdopodobnie ufortyfikowanie tych miast. Jednak później król Izraela czyli Jeroboam I zauważa, że jego poddani dalej chodzą do Jerozolimy na święta. Takie święta odbywają się trzy razy w roku. Boi się, że Rechoboam wykorzysta ten fakt i namówi ludzi, aby wrócili do niego. Jeroboam ustanawia więc własne święto i własne miejsca kultu.

Według Prawa Mojżeszowego święto tygodni zwane też świętem szałasów albo namiotów odbywa się 15 dnia miesiąca 7-go czyli gdzieś tak na przełomie naszego września i października. Jeroboam jednak mówi, że to za daleko dla ludzi chodzić tak daleko do Jerozolimy i ustawia dwa cielce. Jednego w Dan, a drugiego w Betel. Ustanawia też swoje święto na wzór tego z Jerozolimy jednak zamiast 15 dnia 7 miesiąca robi swoje święto 15 dnia miesiąca ósmego.

Jak do tego doszło? W 1 Królów 12:28 czytamy, że Jeroboam szukał rady. Nie wiadomo kto mu jej udzielił, ale po jej wysłuchaniu ustanowił te dwa miejsca na miejsca kultu. Zauważmy jednak, że z jego słów wynika, że nie wprowadzał innej religii. On powiedział: “Po co macie chodzić tak daleko? Spójrz Izraelu, to jest twój Bóg, który cię wyprowadził z ziemi Egipskiej”. Co ciekawe Jeroboam cytuje tutaj słowa Aarona. Gdy Mojżesz poszedł na górę po prawa, między innymi po tablice z dziesięciorgiem przykazań lud się niecierpliwił. Niektórzy mówili, że Mojżesz tam umarł. Wtedy brat Mojżesza Aaron zrobił cielca ze złota i powiedział do Izraelitów to jest Bóg, który wyprowadził was z ziemi Egipskiej. Tak więc teraz Jeroboam wypowiada te same słowa. Oczywiście Mojżesz kazał zniszczyć tamtego cielca i można się spodziewać jak zareagują ludzie znający Prawo Mojżeszowe.

Zanim jednak do tego przejdziemy do tej reakcji warto wspomnieć o pewnym wydarzeniu historycznym, na które Jeroboam mógł mieć duży wpływ. Przypomnijmy, że za życia Salomona Jeroboam ukrywał się w Egipcie u faraona Sziszaka w egipskich źródłach Szeszonka. W piątym roku panowania Rechoboama w Judzie czyli także w piątym roku panowania Jeroboama w Izraelu faraon Sziszak najeżdża Judę i ograbia Jerozolimę. Wydaje mi się, że Jeroboam mógł mieć duży wpływ na ten najazd. Być może namówił faraona, aby najechał Judę i w ten sposób osłabił jego wroga. Jakby nie było faraon pokonał Rechoboama i ograbił Jerozolimę oraz świątynię. Być może wtedy zabrał też arkę przymierza ze świątyni.

Wróćmy jednak do Jeroboama. Gdy ustanowił kult cielców w Dan i Betel wszyscy kapłani i Lewici przenieśli się do Judy. Jeroboam sam stanął w Betel aby złożyć ofiarę jednemu z cielców. Było to prawdopodobnie właśnie 15 dnia 8 miesiąca podczas święta, które ustanowił. Przybył wtedy prorok z Judy i przepowiedział zniszczenie tego ołtarza przez judzkiego króla Jozjasza. Jeroboam kazał schwytać proroka, ale Biblia mówi, że uschła mu ręka. Ten prorok uleczył króla nic jednak od niego nie chciał. Jeroboam nie zmienił jednak swojego postępowania w kwestii cielców.

Biblia mówi, że prorok powstrzymał Izraela i Judę przed wojną na początku panowania. Później jednak pisze, że wciąż prowadzili ze sobą wojny. Te wojny trwały także po śmierci Rechoboama. W jego miejsce zaczął panować Abijasz. Miał on dwukrotnie mniejszą armię niż Jeroboam. Ten ostatni dodatkowo wysłał część swoich sił na tyły wojsk judzkich. Biblia mówi jednak, że wygrał Abijasz, bo Bóg rozgromił siły Jeroboama. Nie ma tutaj podanych szczegółów. Abijasz odebrał Jeroboamiowi kilka miast, między innymi Betel czyli miasto, w którym był jeden z cielców. Było to jednak krótkotrwałe. Jeżeli nawet Abijasz zniszczył cielca w Betel. To później to miasto wróciło do Izraela i kult cielca dalej tam trwał.

Jeroboam nie wrócił już do swojej potęgi. Pod koniec życia zachorował jeden z jego synów. Posłał więc żonę, aby poszła do proroka Achijasza. Tego samego, który rozdarł swoją szatę na 12 części i 10 dał Jeroboamowi. Ten prorok mimo, że był już stary i ślepy rozpoznał żonę Jeroboama i przepowiedział jej śmierć całej dynastii. Jeroboam wkrótce umarł. Biblia mówi, że został zabity przez Boga. Nie wyjaśniono jak, ale przychodzą na myśl postacie Nabala, którego zabił Bóg poprzez paraliż albo udar, albo król Herod, którego zabiło robactwo. Jego syn Nadab panował tylko dwa lata, a potem został zabity wraz z całym domem Jeroboama przez Baszę, który zapoczątkował kolejną dynastię w Izraelu. Jedna rzecz się jednak nie zmieniła. Jeroboam wprowadził kult cielców i ten kult był kontynuowany przez kolejnych królów Izraela. Nawet tak król Jehu, który jest jednym z najlepszych królów Izraela usunął kult Baala, ale pozostawił kult cielców. Ten kult trwał aż do końca tego państwa czyli do momentu najazdu Asyrii oraz zniszczenia tych cielców przez judzkiego króla Jozjasza, ale to już inna historia.

Podsumowując. Jeroboam był bardzo pracowity, być może dlatego, że wychowywał się bez ojca i już jako młody chłopak utrzymywał rodzinę. Salomon to zauważył i ustanowił go nadzorcą nad przymusowymi pracami. Gdy prorok przepowiedział Jeroboamowi panowanie nad 10 plemionami musiał on uciekać przed Salomonem do Egiptu. Wrócił stamtąd po śmierci Salomona i zaczął panować nad Izraelem. Być może namówił faraona do ataku na Judę. Jego dynastia była bardzo krótka, ale kult cielców, który ustanowił trwał przez cały okres istnienia 10-plemiennego królestwa Izraela.

Grupa na facebooku:
https://www.facebook.com/groups/historia.biblijna