Ten odcinek chciałbym poświęcić Dobrawie, która też jest znana pod imieniem Dąbrówka. Myślę, że większość z nas pamięta, że była to Czeszka, która wyszła za mąż za Mieszka I i skłoniła go do przyjęcia chrześcijaństwa. Wszystko to prawda, ale z tą postacią wiąże się wiele innych ciekawych, czasami może strasznych faktów. Zajmijmy się jednak najpierw jej imieniem.

Niemiecki kronikarz i biskup Thietmar z Merseburga, który znał języki słowiańskie twierdzi, że miała na imię Dobrawa. Pisał też, że to imię wywodzi się od słowa “dobra”. I tak ją zapamiętała historia jako dobrą chrześcijankę. Miała więc na imię “Dobra”, jej młodsza siostra “Mlada” co można przetłumaczyć na “Młoda”. Można chyba powiedzieć, że ojciec dawał dzieciom imiona, które coś znaczyły. Do tego jeszcze wrócimy. Tak więc Dobrawa była dobra, jednak jej rodzina, a szczególnie ojciec raczej dobrzy nie byli.

Ojcem Dobrawy był Bolesław I Srogi. Jego starszym bratem był Wacław I Święty. Bolesław kazał zamordować swojego brata podczas uczty. Podobno dokładnie tego samego dnia urodził mu się syn, którego nazwał Strachkwas, co podobno tłumaczy się na “straszna uczta”. Jako pokutę za bratobójstwo oddał tego syna do klasztoru. Muszę powiedzieć, że mam wątpliwości co do skruchy Bolesława. Następcą Bolesława I Srogiego w Czechach został Bolesław II Pobożny, który wymordował ród Sławnikowiców, z którego wywodził się św. Wojciech. Ale wróćmy do Dobrawy.

Podobno jej ojciec Bolesław I Srogi miał sojusz z Wieletami przeciwko państwu Polan rządzonym przez Mieszka. Być może właśnie z tego powodu Mieszko ożenił się z córką Bolesława Srogiego. To całkowicie zmieniło sytuację zamiast być atakowanym przez Wieletów z jednej strony a Czechów z drugiej, Mieszko zaatakował Wieletów mając posiłki czeskie. Jaki więc Mieszko miał główny powód aby ożenić się z Dobrawą?

My patrząc na przeszłość zwracamy uwagę na najważniejsze wydarzenia. Takie, które całkowicie zmieniły rzeczywistość. Pokonanie Wieletów w kolejnej wojnie nie było niczym wyjątkowym. Wojny z nimi prowadzono wcześniej i później. Jednak wydarzeniem zmieniającym Polskę był chrzest jego władcy. Pamiętajmy jednak, że dla Mieszka największym problemem były ciągłe wojny. Małżeństwo z Dobrawą dawało pokój z jednym z sąsiadów oraz posiłki na wojnie. Można więc chyba przypuszczać, że głównym powodem do tej decyzji nie był późniejszy chrzest, ale tymczasowe korzyści strategiczne.

W przeszłości nie spisywano umów międzynarodowych, ale po prostu się żeniono. Można więc chyba określić Dobrawę jako czeskiego ambasadora na dworze Mieszka. Widać to nie tylko w kwestiach wojennych, ale także politycznych. Polska była w sojuszu z Czechami przez cały okres życia Dobrawy. Polacy i Czesi wspólnie walczyli, wspólnie też decydowali na kogo będą stawiać przy wyborze nowego cesarza. Gdy Dobrawa zmarła w 977 Mieszko wziął sobie za żonę Niemkę Ode i w sojuszu z Niemcami napadł na Czechy.

Jak jednak była jej rola w chrystianizacji Polski? Dobrawa przybyła do Polski wraz z orszakiem, w którym prawdopodobnie byli Jordan, który prawdopodobnie był pierwszym polskim biskupem oraz Sobiesław Sławnikowic, który później ściągnął do Polski swoich braci Wojciecha i Radzyma. Wojciech zginął później nawracając pogan i został świętym, a Radzym został pierwszym arcybiskupem gnieźnieńskim. Wygląda więc na to, że chociaż Mieszko nie został chrześcijaninem od razu to jednak pozwolił swojej żonie na jej praktyki religijne. Wg tradycji Dobrawa miała założyć dwa kościoły w Gnieźnie i jeden na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Jak jednak przekonała Mieszka do chrześcijaństwa?

Wg niektórych czeskich kronikarzy Dobrawa miała być stara w momencie małżeństwa z Mieszkiem. Pamiętajmy jednak, że to określenie znaczyło coś innego niż obecnie. Kobiety wychodziły wtedy za mąż już w wieku 12, 13 lat. Tak więc 20-letnia kobieta była już stara wg tamtych kanonów. Niemniej była ona praktykującą chrześcijanką przestrzegającą wszystkich postów. Niemiecki kronikarz Thietmar napisał, że aby skłonić Mieszka rezygnowała z przestrzegania tych postów. Wprawdzie kronikarz wspomina o jedzeniu mięsa w czasie postu, ale w podtekście jest chyba mowa o wstrzemięźliwości seksualnej w takich okresach. Wydaje się więc, że Dobrawa rezygnowała z tej formy poszczenia, aby urobić Mieszka.

Wg niektórych wyliczeń przybyła na ślub do Polski w 965, a już rok później Mieszko się ochrzcił. Niektóre jednak źródła podają, że współżyli ze sobą dopiero po chrzcie. Są to wprawdzie późniejsze źródła, ale zdaje się to potwierdzać narodzenie Bolesława w 967, czyli rok po chrzcie. Jak było naprawdę możemy tylko przypuszczać. Mi osobiście podoba się jednak wersja Thietmara.

Zwróćmy teraz uwagę na Bolesława syna Mieszka i Dobrawy. Zauważcie, że miał on na imię tak jak wielu członków rodziny Dobrawy. Władcą Czech był najpierw Bolesław I Srogi ojciec Dobrawy, potem Bolesław II Sprawiedliwy jej brat, a po nim Bolesław III Rudy czyli jej bratanek. Już po śmierci Dobrawy władcą Czech został jej syn Bolesław, którego my numerujemy jako pierwszego, ale w Czechach był Bolesławem IV. Wydaje się też, że Dobrawa w posagu wniosła Małopolskę z Krakowem.

Mieszko I wysyłając do papieża Dagome iudex opisał granice Polski bez Małopolski. Ta przypadła synowi Dobrawy czyli Bolesławowi Chrobremu. Oczywiście później wziął on wszystko wyganiając synów swojej macochy, ale początkowo miał rządzić w części, która przypadła mu w ramach posagu jego matki Dobrawy. W tamtym okresie Polska nie miała jeszcze swojego świętego. Za to świętym Czech został wuj Dobrawy zamordowany przez jej ojca. I właśnie św. Wacław został także patronem Polski.

Dobrawa miała wpływ także na to co się wydarzyło później. W jej orszaku przybył do Polski Sobiesław Sławnikowic. Brał on udział w wyprawach Chrobrego także tej na Czechy, zginął tam osłaniając odwrót Chrobrego z Pragi. Wcześniej jednak ściągnął do Polski dwóch swoich braci Wojciecha, który został pierwszym polskim świętym oraz Radzyma, który został pierwszym arcybiskupem gnieźnieńskim. Tak więc wpływy czeskie trwały w Polsce długo po śmierci Dobrawy.

Podsumowując. Dobrawa przybyła do Polski prawdopodobnie jako potwierdzenie sojuszu wojskowego i politycznego. Chrzest Mieszka nie był wymagany do tego. Mimo wszystko przez rok nakłoniła męża do przejścia na chrześcijaństwo. Była swego rodzaju ambasadorem - za jej życia Polska była w sojuszu wojskowym i politycznym z kolejnymi czeskimi władcami. W odróżnieniu od swojego ojca Bolesława I Srogiego, który zabił swojego brata św. Wojciech oraz w odróżnieniu od swojego brata Bolesława II Pobożnego, który wymordował Sławnikowiców - ona była dobra. Tak pisał o niej nawet niechętny Polakom Niemiecki kronikarz. W jej orszaku przybyli do Polski przedstawiciele kościoła, np. był chyba w tym orszaku Jordan. Krótko mówiąc Dobrawa miała ogromy wpływ na sojusz za swojego życia, ale jeszcze większy wpływ poprzez skłonienie męża do chrześcijaństwa.

Na dzisiaj to wszystko. Nie wszystkie podane informacje w tej audycji są 100% pewne. Jest wiele rzeczy, których musimy się domyślać i niejako czytać między wierszami tamtych kronikarzy. Gdyby ktoś z was, drodzy słuchacze miał ochotę podyskutować na ten temat. Być może nawet polemizować z podanymi przeze mnie poglądami to zapraszam do kontaktu, może nagramy wspólną audycję.