W związku z agresją Rosji na Ukrainę wiele mówi i pisze się o kwestiach sprawiedliwości i odpowiedzialności międzynarodowej za zbrodnie wojenne i inne naruszenia norm w czasie konfliktu.

Wiemy, że cały czas zbierane są dowody, które mogą być wykorzystywane w przyszłości w czasie procesów. Mówi się o możliwości wykorzystania różnego rodzaju trybunałów i sądów, ale także o trudnościach i przeszkodach na drodze do osądzenia winnych.

W tym odcinku Reorientu pytam o kwestie dochodzenia sprawiedliwości prawnej dr Kaję Kowalczewską, specjalistkę od międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych (MTHKZ).

Rozmawiamy o tym:

🔹 czym jest MPHKZ i jak reguluje działania w czasie konfliktów;

🔹 o funkcjonowaniu tego prawa: czy jest faktycznie wprowadzane w życie, kogo wiąże i w jaki sposób;

🔹 co w tym prawie jest zapisane (np. zakaz atakowania cywilów), a czego nie ma (np. korytarzy humanitarnych) i dlaczego;

🔹 czy na pewno to, że istnieje tyle materiałów foto i wideo z agresji na Ukrainę oznacza, że będzie mnóstwo materiałów dowodowych do skazywania winnych;

🔹 czym się różni Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości od Międzynarodowego Trybunału Karnego, o trybunałach specjalnych, propozycji powołania trybunału ad hoc do osądzania zbrodni agresji i o tzw. jurysdykcji generalnej;

🔹 jaka może być rola powyższych instytucji w osądzaniu winnych tego konfliktu;

🔹 jak wyjście Rosji z Rady Europy wpływa na kwestie dochodzenia sprawiedliwości przez ofiary;

🔹 czy i jaki my mamy wpływ na kwestie prawa międzynarodowego i sprawiedliwość.

errata: ok. 46 minuty chodzi o Trybunał Specjalny dla Libanu powołany w zw. z zabójstwem premiera (nie prezydenta) Rafiqa Haririego (i 21 innych osób) w zamachu w 2005 roku. 18 sierpnia 2020 roku Trybunał wydał wyrok, ale nie został jeszcze rozwiązany.

Raport dotyczący stosowania na świecie jurysdykcji uniwersalnej sporządzany jest co roku przez organizację Trial International, raporty możecie znaleźć na ich stronie.

Kaja Kowalczewska jest doktorem nauk prawnych adiunktem w Katedrze Kryminalistyki, Prawa Karnego i Międzynarodowego na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie oraz badaczem w Inkubatorze Doskonałości Naukowej Digital Justice na Uniwersytecie Wrocławskim. Prowadzi badania przede wszystkim nad prawem konfliktów zbrojnych, a w szczególności nad wpływem nowych technologii na normy prawne i etyczne.
Jest autorką książki “Sztuczna inteligencja na wojnie. Perspektywa międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych” opublikowanej w 2021. Gościła w odc. 8 podcastu Prawo Przyszłości, gdzie opowiadała o sztucznej inteligencji i prawie międzynarodowym.

—
Ten odcinek powstał dzięki wsparciu Matronek i Patronów na Patronite! Możesz pomóc wchodząc na www.patronite.pl/reorient
—
Muzyka w intro i outro: Noor Alraee "Khalini Ashofek"
—
Zdj. na okładce: pomnik Justicii w Brnie, Nicolas Jossi @nicopic, Gerechtigkeitsbrunnen Altstadt Bern/Oldtown Bern via Unsplash