Herod Wielki zbudował port o nazwie Cezarea. Później jednak jeden z jego synów Filip zmienił nazwę innego miasta na Cezarea. Aby odróżnić ją od tej sławniejszej dodawano określenie Filipowa. Ta forma pojawia się w dwóch Ewangeliach. W Marka 8:27 czytamy: “I wyszedł Jezus z uczniami do wiosek koło Cezarei Filipa; i pytał w drodze uczniów swoich, mówiąc do nich: Za kogo mnie ludzie uważają?”. Nie wiemy czy Jezus wszedł do tego miasta. Najwyraźniej był jednak w okolicy. Co tam robił? Aby to zrozumieć będzie nam potrzebna nie tylko historia tego miasta, ale także geografia.

Starożytne miast Cezarea Filipowa leżała niedaleko źródeł Jordanu. Z trzech stron otaczały to miasto góry. Między innymi góra Hermon. Miasto to nosiło nazwę Cezarea stosunkowo krótko. W tym miejscu Antioch III pokonał wojska ptolemejskie około 200 roku p.n.e. Obie armie składały się głównie z Greków. Walczyły więc przeciw sobie dwie falangi. Antioch III miał słonie i jego armia była silniejsza. Ptolemeusze mieli słabszą armię, ale za to bardziej ruchliwą. Chcieli zatrzymać przeciwników. Ci jednak zdążyli zejść z wzgórz Golan. Te wzgórza na północy dotykają góry Hermon.

Wojska Antiochia pokonały armię egipską. Bitwa pod Panion miała wpływ także na historię Izraela, który dostał się pod panowanie Seleucydów. Jeden z synów Antiochia III o tym samym imieniu Antioch IV postawił w świątyni żydowskiej w Jerozolimie posąg Zeusa, ale to już inna historia. My wróćmy do Cezarei. Być może zwróciliście uwagę, że mówiłem o bitwie pod Panion. Tak się nazywało wtedy to miasto. Nazwa pochodzi od greckiego bożka Pana. Jego rzymski odpowiednik to Faun. W tym mieście stała świątynia tego greckiego boga, bo Grecy mieszkali tam już od czasów Aleksandra Wielkiego. Grecy to miasto nazywali Panion lub Paneas.

Około roku 20 p.n.e. Oktawian August przekazał to miasto Herodowi Wielkiemu. Ten chcąc okazać wdzięczność zbudował obok świątyni bożka Pana świątynię dla cesarza. Później miasto dostał jeden z synów Heroda Wielkiego znany jako Filip Tetrarcha lub Herod Filip II. Właśnie on na cześć Tyberiusza zmienił nazwę miasta na Cezarea. Aby odróżnić ją od tej nadmorskiej nazywano ją Cezareą Filipową lub Cezareą Filipa. Po jego śmierci miasto i region włączono do rzymskiej prowincji Syria. Później jednak dostał je Herod Agryppa II i zmienił nazwę na Neronias na cześć cesarza Nerona. Później jednak doszło do pierwszej wojny żydowskiej. Miasto wróciło pod panowanie rzymskie i powrócono do nazwy Paneas. Po podboju arabskim greckie Paneas zmieniono w arabskie Banjas, bo w arabskim nie ma głoski “p”.

Jak widzicie nazwa Cezarea Filipowa była używana stosunkowo krótko, ale właśnie w okresie życia Jezusa. W Mateusza 16:13 czytamy: “A gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał uczniów swoich, mówiąc: Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?”. Kolejny rozdział tej Ewangelii mówi o tym jak Jezus zabrał trzech uczniów na bardzo wysoką górę. Jednym z nich był apostoł Piotr, który wiele lat później tak to opisał w 2 Piotra 1:18, czytamy tam: “A my, będąc z nim na świętej górze, usłyszeliśmy ten głos, który pochodził z nieba”. Ewangelie Mateusza i Marka mówią, że Jezus zabrał uczniów na górę. Piotr nazywa ją świętą. Co to za góra? Tego nie wiemy, ale przypominam, że Jezus był w okolicach Cezarei Filipowej.

Na północny-wschód od Cezarei Filipowej znajdowała się góra Hermon. Czy to tam poszedł Jezus z trzema apostołami? Czy to o tym wzniesieniu Piotr pisał: “będąc z nim na świętej górze”? Góra Hermon była granicą Ziemi Obiecanej. Jej nazwę można przetłumaczyć jako “święta” w znaczeniu oddzielona. Nie wiemy czy Jezus był w mieście, ale wiemy, że był na pobliskiej górze, prawdopodobnie na Hermonie. Jak wyglądała wtedy sytuacja w mieście? 

Sam Herod Wielki jak i jego potomkowie zachowywali pozory w Jerozolimie, ale budowali świątynie pogańskie w innych miastach. Nie tylko nie zburzyli oni świątyni Pana, ale także dobudowali świątynię dla cesarza. Władcą tego terenu był tetrarcha Filip. Mówi o nim Ewangelia Łukasza 3:1 czytamy tam: “W piętnastym roku panowania cesarza Tyberiusza, gdy namiestnikiem Judei był Poncjusz Piłat, tetrarchą galilejskim Herod, tetrarchą iturejskim i trachonickim Filip, brat jego, a tetrarchą abileńskim Lizaniasz”. Co wiemy o tym Filipie? 

Jego tetrarchia obejmowała tereny najdalej od Jerozolimy. Być może dlatego był pierwszym żydowskim władcą, który bił monety z wizerunkiem człowieka. Zachowały się do naszych czasów monety z wizerunkiem cesarza Tyberiusza wydane przez Heroda Filipa II. Jest on często mylony ze swoim teściem Herodem Filipem I. Ten pierwszy Herod Filip miał żonę Herodiadę, która urodziła mu Salome. Później Herodiada opuściła swojego męża i wyszła za mąż za jego brata Heroda Antypasa. Właśnie u tego ostatniego doszło do zabicia Jana Chrzciciela. 

Córka Heroda Filipa I i Herodiady czyli Salome została później żoną tetrarchy Filipa czyli Heroda Filipa II. Cezarea Filipowa była dla niego swego rodzaju stolicą, myślę więc, że możemy założyć że zarówno Filip jak i jego żona Salome spędzali tam dużo czasu. Tetrarcha Filip był lubianym władcą. Ludzie uważali, że jest łagodny i sprawiedliwy. Po jego śmierci jego tetrarchia oraz miasto Cezarea zostały włączone do rzymskiej prowincji Syria. Podczas wojny żydowskiej siły rzymskie przyszły z północy i właśnie w Cezarei Filipowej urządziły sobie bazę.

Ewangelia Łukasza 21:24 mówi o tym co się stało z Izraelitami podczas wojny żydowskiej, czytamy tam: “I padną od ostrza miecza, i zostaną uprowadzeni do niewoli u wszystkich narodów, a Jerozolima będzie zdeptana przez pogan, aż się dopełnią czasy pogan”. Tytus, syn cesarza Wespazjana zdobył Jerozolimę, wielu Żydów zginęło, a ci, którzy dostali się do niewoli zginęli później między innymi walcząc jako gladiatorzy w Cezarei Filipowej. Tytus zorganizował tam rozrywkę dla miejscowych.

Niedaleko Cezarei leżało biblijne miasto Dan. Niektórzy mylą te dwie miejscowości. Historia tego miast jest długa. Na przełomie XI i XII wieku przebywali tutaj Nizaryci znani także jako asasyni. A w XX wieku miasto i źródło Jordanu należało do Syrii. Syryjczycy planowali zawrócić bieg rzeki, aby nie płynęła ona do Izraela, co doprowadziło do wojny. Od 1967 roku ten teren należy do Izraela. Od 1977 znajduje się tam rezerwat, gdzie można zobaczyć wodospad, największy, który znajduje się w Izraelu.

Podsumowując. Greckie miasto Paneas powstało w miejscu, gdzie znajdują się źródła Jordanu, na południe od góry Hermon. Rozegrała się tam bitwa około roku 200 p.n.e. Wojska seleudzkie pokonały wojska ptolemejskie. Gdy seleudzka Syria została podbita przez Rzymian miasto zostało przekazane Herodowi Wielkiemu. Później miasto dostał jego syn tetrarcha Filip, który ożenił się z bratanicą Salome. Salome była córką Herodiady i Heroda Filipa I, a żoną tetrarchy Filipa czyli Heroda Filipa II. Po upadku Jerozolimy w 70 roku w Cezarei jeńcy żydowscy walczyli na arenie jako gladiatorzy. Współczesna historia to wojna o wodę między Syrią i Izraelem. Warto też pamiętać, że rządził tam Herod Filip II, który ożenił się z córką Heroda Filipa I. Inna częsta pomyłka to mylenie Cezarei Filipowej z miastem Dan, które też było na północy.

I wyszedł Jezus z uczniami do wiosek koło Cezarei Filipa; i pytał w drodze uczniów swoich, mówiąc do nich: Za kogo mnie ludzie uważają?
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Marka/8/27

A gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał uczniów swoich, mówiąc: Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Mateusza/16/13

A my, będąc z nim na świętej górze, usłyszeliśmy ten głos, który pochodził z nieba.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-List-Piotra/1/18

W piętnastym roku panowania cesarza Tyberiusza, gdy namiestnikiem Judei był Poncjusz Piłat, tetrarchą galilejskim Herod, tetrarchą iturejskim i trachonickim Filip, brat jego, a tetrarchą abileńskim Lizaniasz
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Lukasza/3/1

I padną od ostrza miecza, i zostaną uprowadzeni do niewoli u wszystkich narodów, a Jerozolima będzie zdeptana przez pogan, aż się dopełnią czasy pogan.
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Lukasza/21/24