Hiyerarşi, istişare ortamındaki fikir teatisine
yansımaz. İstişare esnasında her fikir, eşit seviyede
ele alınır.
Öne sürülen fikirler, tecrübe sahibi fertler nezdinde
daha önceden bilinen, gözlemlenen hususlarsa
ve bunların neticesi isabetli görülmüyorsa
da katılımcı düşüncenin akîm hale gelmemesi
adına bunlar maslahat yönüyle masaya yatırılmalı,
“Olmaz öyle şey!” kabilinden kestirip atmalarla
şahıslar istişareden soğutulmamalıdır.
Mevzular görüşülürken, “Ben biliyorum” havasına
girilmemeli, “İnsanların en iyi bileni”nin
(sallallâhu aleyhi ve sellem) ashabı ile nasıl müşavere
ettiği nazara alınmalıdır. Bilenlerin bildikleri
ise usulü ile nazarlara sunulmalı ki insanlar, bir
kıymet ifade eden o tecrübelerden mahrum kalmasınlar.
Bir fikri müzakere etme adına gerçekleşen
toplanmaların; fertlerin çiçek açması, gençlerin
yetişmesi ve yetişirken geleceğe da hazırlanması,
kabiliyetlerin keşfi ve inkişafı, tecrübelerin
aktarımı, fikir çilesi çekenlerin şevklerinin kırılmaması
gibi yönleri de vardır.
Fertlerin fikirleri geçersizse, çözüm vaat
etmiyorsa ya da maslahata uygun değilse, bu
durum kendilerine ikna edici bir şekilde, gerekirse
geçmişte yaşanan örnekleriyle anlatılmalıdır.
Bunu yaparken geçmişteki denemeler
esnasında şartların olgunlaşıp olgunlaşmadığı,
muhatapların yeni fikirlere hazır olup olmadığı
da gözden ırak tutulmamalıdır.
İstişare ortamı, büyüklerin küçükleri idare
ettiği, her dediklerine tamam dedikleri bir zemin
de değildir. Fikrin sahibi kim olursa olsun,
kabul veya reddedilmesine hazır olmalıdır. Bir
fikir kabul edilmemişse, ya vakti gelmemiştir, ya
mesele iyi izah edilmemiştir, ya somut örneklerle
konu muhatapların zihinlerinde anlaşılır hale
getirilmemiştir ya da fikir umumî olarak kabule
mazhar olmamıştır.