مدتی بود که به‌اذعان روزنامه‌های حکومتی «کندی اینترنت صدای همه را درآورده» بود؛ اما وزیر ارتباطات دولت رئیسی جلاد آن را تکذیب می‌کرد و کندی را به‌نقص زیرساختها ربط می‌داد و به‌گردن دولت قبلی می‌انداخت.

اعتقاد عمومی بر این بود و حتی در درون رژیم هم برخی می‌گفتند که «این وضع (کندی سرعت اینترنت) ناشی از اجرای بی‌سر و صدای همان طرح صیانت پیش از تصویب قانون است» (روزنامهٔ حکومتی همدلی ـ ۳اسفند ۱۴۰۰).

به‌هر حال جنازهٔ طرح موسوم به «صیانت» که از ماهها قبل روی دست مجلس ارتجاع مانده بود؛ پس از کش و قوسهای فراوان سرانجام روز سوم اسفند ۱۴۰۰ توسط کمیسیون مشترک مجلس ارتجاع، کلیاتش به‌تصویب رسید.

علت این کش و قوس که ماهها جریان داشت، وحشت بود؛ موافقان طرح از خطراتی که فضای مجازی متوجه رژیم و امنیت آن می‌کند و مخالفان از پیامدهای اجتماعی و امنیتی مسدود کردن فضای مجازی وحشت دارند.



در رأس کسانی که بر بستن اینترنت و فضای مجازی مصر هستند، شخص خامنه‌ای قرار دارد که بارها وحشت و غیظ خود را از وضعیت فضای مجازی ابراز کرده و از جمله در سخنرانی خود در روز اول فروردین ۱۴۰۰ گفت: «متأسفانه فضای مجازی کشور با همه تأکیدی که من کردم... در یک جهاتی ول است... این به‌هیچ‌وجه افتخار ندارد فضای مجازی را بایستی مدیریت کرد».

خشم خلیفهٔ ارتجاع از فضای مجازی، پر بیراه نیست، چرا که فضای مجازی نقش مؤثری در قیامها و خیزشهای سالهای اخیر ایفا کرده است. از جمله کارکرد توئیتر در انعکاس بلافاصلهٔ خبرهای قیام۸۸، به‌عنوان یک تجربهٔ جهانی در امر ارتباطات ثبت شد. از آن پس نیز نقش و کارکرد شبکه‌های اجتماعی، هم در اطلاع‌رسانی و انتشار خبرهای مربوط به‌قیام و مبارزه با سانسور و هم در برقراری ارتباط و امکان تجمعات اقشار معترض مورد توجه قرار گرفت. اینها همه دلایل محکمی بود که ولی‌فقیه ارتجاع را وامی‌داشت در جهت مسدود کردن یا دست‌کم محدود کردن فضای مجازی با تمام قوا تلاش کند.

تا آنجا که آخوند اعرافی امام جمعه خامنه‌ای در قم «اینترنت ملی (بخوانید بستن اینترنت) را از نان شب واجب‌تر» دانست (۱۷دی ۱۴۰۰).



اما خامنه‌ای در این مسیر، از جمله در درون دستگاه خودش با موانع جدی و یک جریان جدی مواجه است؛ جریانی که هم به‌دلیل اقتصادی و هم به‌دلیل فنی بستن فضای مجازی را ناممکن یا دست‌کم امری که زیانش بیش از منافعش می‌باشد می‌داند.

از جمله سایت حکومتی جماران (اول اسفند) با اشاره به‌بیهودگی تلاشهای رژیم برای محدود کردن اینترنت، اذعان می‌کند: «پیام‌رسان تلگرام با وجود آن که نزدیک به‌۴سال است که در ایران فیلتر شده... مطابق آخرین نظرسنجی بیش از ۴۰درصد از شهروندان هم‌چنان از آن استفاده می‌کنند».

این مخالفان هم‌چنین استدلال می‌کنند که خود رژیم، هم در زمینهٔ اقتصادی و هم در سایر زمینه‌ها، نیاز و اتکای زیادی به‌اینترنت دارد و دود مسدود کردن آن، به‌چشم خودش می‌رود. برخی منابع حکومتی ضرر و زیان اقتصادی رژیم از بابت قطع اینترنت را طی روزهایی که قیام آبان۹۸ جریان داشت، بالغ بر یک میلیارد دلار ارزیابی کردند.



مخالفان می‌گویند فضای مجازی در حال حاضر به‌وسیلهٔ معاش یک جمعیت میلیونی تبدیل شده و حذف آن، این جمعیت انبوه را به‌ارتش بیکاران که تهدید امنیتی مستقیم رژیم هستند، اضافه می‌کند و این می‌تواند باعث جرقهٔ خیزش و قیام گردد. مهرهٔ کهنه‌کار امنیتی علی ربیعی که وزیر کابینهٔ آخوند روحانی هم بود، به‌طور سربسته می‌گوید: «کسانی که یک چنین سیاست‌های سلبی و غیرکارشناسی را دنبال می‌کنند در واقع انگشت در چشمان مردم جامعه می‌کنند و نهایتاً نیز یک چنین سیاست‌های ناپایداری، محکوم به‌شکست خواهد بود» (روزنامه اعتماد ۳اسفند ۱۴۰۰).

برخی از آنها هم‌چون دبیر کمیسیون مشترک طرح صیانت کذایی، با یادآوری این نکته که «هر زمانی موضوعات حاد سیاسی و امنیتی در کشور پیش بیاید حاکمیت تصمیم به‌انسداد اینترنت می‌گیرد» مخالف مسدود کردن دائمی آن است.



پاسخ این سؤال را که در کشمکش موافقان و مخالفان، سرانجام چرا و چگونه کفه به‌طرف موافقان چربید را بایستی در فضای فوق بحرانی روزها و هفته‌های اخیر جستجو کرد. در جلسهٔ روز ۳اسفند مجلس ارتجاع، آخوند نقدعلی با اشاره به‌این فضا گفت: «امروز در آلبانی مجاهدین با ۲۰۰نفر نشسته‌اند برای تخریب دولت و مجلس»... .

اما صرف‌نظر از آن‌که «فصل فیلترینگ، محدودیت و مسدودسازی به‌سر آمده و دیگر نمی‌توان به‌مقابله با تکنولوژی پرداخت» (روزنامهٔ حکومتی آرمان ـ ۴مرداد)، تاریخ همواره بر این‌گونه تلاشهای مذبوحانهٔ دیکتاتورهای رو به‌سقوط برای از حرکت بازداشتن چرخهای انقلاب خط بطلان کشیده است.