سفرهای دیپلماتیک، تحرکات سیاسی و گفتگوهای پشت‌پرده و آشکار به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. یک پرسش در برابر جامعهٔ جهانی قرار دارد: آیا رژیم ایران واقعاً قصد بازگشت به توافق اتمی را دارد؟ یا می‌خواهد زمان بخرد؟

وضعیت آشفته است. مواضع رژیم یکی به نعل و یکی به‌میخ است. از یک‌طرف می‌گوید به‌مذاکرات برجام برمی‌گردد، از سوی دیگر پیش‌شرطهای غیرقابل پذیرش برای طرف مقابل می‌گذارد.

اکنون خبرگزاری آسوشیتدپرس از «جلسات سطح بالای دیپلماتیک در واشنگتن» میان «آمریکا، اروپا و متحدان آنها» خبر می‌دهد که در آن مشترکاًً تأکید کرده‌اند «خودداری رژیم ایران از بازگشت به‌مذاکرات وین بدون مجازات نخواهد ماند» (۲۴مهر).



همزمان خبرهای قابل تأمل‌تری هم منتشر می‌شود که «آمریکا و اسراییل در حال بررسی «طرح بی» هستند» تا اگر رژیم به گفتگوهای اتمی باز نگردد، بر اساس آن اقدام کنند (آسوشیتدپرس-۲۲مهر)؛ بلینکن وزیر خارجهٔ آمریکا هم از پایان زمان «برای همکاری رژیم ایران با آمریکا» می‌گوید و چندین بار هشدار می‌دهد به‌زودی بازگشت به‌برجام برای آمریکا دیگر منافعی نخواهد داشت؛ حتی رابرت مالی، نمایندهٔ آمریکا در امور ایران هم که تا پیش از این راه آمدن با رژیم را توصیه می‌کرد اکنون هشدار می‌دهد: «در صورتی که رژیم ایران توافق اتمی را از سر نگیرد، آمریکا تمامی گزینه‌ها را بررسی می‌کند».

اما چرا جامعهٔ جهانی تا این لحظه نه‌تنها در برابر باج‌خواهی‌های رژیم ایستاده، بلکه چنین هشدارهای تندی هم می‌دهد؟ مگر سالهای پیش همین دولتهای آمریکا و اروپا در برابر باج‌خواهی‌های رژیم امتیاز و مشوق نمی‌دادند؟ از لغو تحریم‌ها گرفته تا گنجاندن نام دشمن اصلی رژیم، یعنی سازمان مجاهدین خلق ایران در لیست!



پاسخ را باید در بردارهای فشار سنگینی جست که وضعیت را نسبت به گذشته سراپا متفاوت کرده است.

یک بردار فشار از سوی ساختار سیاسی آمریکاست که طیف گسترده‌یی از هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه با باج‌دهی به رژیم آخوندی مخالفند؛ مخالفتی که در قطعنامهٔ ۱۱۸ توسط اکثریت مجلس نمایندگان آمریکا متبلور و نمایان شده است؛ این قطعنامه ضمن «محکوم کردن نقض حقوق‌بشر و تروریسم دولتی توسط حکومت ایران» خواستار «به‌رسمیت شناختن حق مردم ایران برای برقراری یک جمهوری دمکراتیک» شده است. کافیست به ترکیب امضاکنندگان این قطعنامه نگاه کرد و متوجه شد که چه فشار بزرگی برای امتیاز ندادن به رژیم ایران، روی دولت آمریکا است. ترکیبی شامل ۱۹تن از رؤسای دموکرات و جمهوریخواه کمیته‌ها، ۱۰۴تن از رؤسای دموکرات و جمهوریخواه زیرکمیته‌ها، بیش از نیمی از اعضای کمیتهٴ اطلاعات و اکثریت اعضای کمیتهٴ خارجی کنگره شامل ۲۷نماینده.



بردار فشار بعدی از طرف کشورهای عربی و اسراییل است که با تمام توان مخالف باج‌دهی به رژیم از سوی غرب هستند و این مخالفت تا بررسی «طرح بی» توسط اسراییل و آمریکا برای وضعیتی که رژیم به توافق اتمی باز نگردد، پیش رفته است.

این بردارهای فشار در شرایطی است که وضعیت رژیم در تعادل‌قوا سراپا با سال‌های گذشته متفاوت است. از نظر اقتصادی در مرحله فروپاشی است، از نظر درونی تشتت به‌جایی رسیده که خامنه‌ای دست به یکی از بزرگترین جراحی‌های نظام با خون‌ریزی زیاد زده و بسیاری از خودی‌ها را حذف کرده؛ و مهمتر، جامعه‌یی جوشان با نفرت و خشمی متکاثف و بی‌سابقه نسبت به‌تمامیت رژیم وجود دارد که در چندین رشته قیام سراسری نشان داده قدرت و توان سرنگونی رژیم را دارد؛ و مقاومت سازمان‌یافته‌یی که با تمام توان هم سو با جامعهٔ جوشان، استراتژی سرنگونی را پیش می‌برد.

این وضعیت از نگاه دولتهای غربی دور نیست و پیوسته آن را رصد می‌کنند. از این رو آنطور که به‌نظر می‌رسد، دادن باج و امتیاز به‌رژیم را به‌صرفه نمی‌بینند.